انواع پلاک های فانکشنال برای تحریک رشد فک پایین

پلاک های فانکشنال و بررسی دستگاه های تحریک رشد 

پلاک های فانکشنال به گروه بزرگ و متنوعی از دستگاه های ارتودنسی اشاره دارد که عمدتاً برای اصلاح مال اکلوژن کلاس II طراحی شده اند. این ابزار ها با قرار گرفتن روی فک پایین، باعث تغییر موقعیت فک و کشیده شدن عضلات آن می گردند. علاوه بر این استفاده از این دستگاه باعث فشار به بافت نرم اطراف دندان نیز شده و موجب کاهش اورجت می شود. استفاده از دستگاه های فانکشنال سال هاست که توسط متخصصان ارتودنسی برای اصلاح ناهماهنگی های فکی در بیماران رواج دارد. این ابزارها انواع مختلفی دارند و برای بسیاری از ناهنجاری های فک و دهان مورد استفاده قرار می گیرند. ما در این مقاله به بررسی انواع پلاک و دستگاه های فانکشنال و تاثیر آنها بر رشد فک ها و ناهنجاری های دندانی می پردازیم.

ارتودنسی فانکشنال

 

ارتودنسی فانکشنال چیست

به عنوان بخشی از درمان اولیه به دلایل متعددی برای افرادی دارای ناهنجاری های فک و صورت استفاده می شوند. در این روش از ابزار هایی استفاده می شود که با ایجاد فشار مکانیکی موجب تغییر ساختار در فک ها می شوند. به این ابزارها پلاک های فانکشنال می گویند. این ابزار ها برای رسیدگی و درمان انواع ناهنجاری های فکی و ارتودنسی در کودکان مورد استفاده قرار می گیرند. پلاک ها می توانند به عنوان یک درمان موثر به بهبود و تراز فک ها کمک کنند. پلاک های فانکشنال همچنین می توانند برای اصلاح تنش و ناهنجاری در فک بالا و پایین استفاده شوند. رایج ترین استفاده از یک دستگاه فانکشنال برای افزایش رشد فک پایین عقب افتاده یا توسعه نیافته است. این دستگاه عملکردی فک پایین را در یک دوره درمانی به جلو نگه می‌دارد، تا دندان‌ها، فک‌ها و مفاصل در موقعیت مناسب خود قرار گیرند.

ابزار های فانکشنال فک پایین

 

انواع پلاک های فانکشنال

پلاک های فانکشنال در دو دسته کلی ثابت و متحرک قرار می گیرند. هر دو نوع از این ابزار ها، بر روی رشد و تغییر فک پایین موثرند. از مهم ترین ابزارهای فانکشنال قابل جابجایی می توان به اکتیویتور یا فعال کننده ها اشاره کرد. این ابزار که از جنس اکرلیک است موجب گسترش قوس در فک پایینی می شود. این دستگاه‌ها عمداً به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دارای حداقل تماس دندانی باشند. در این ابزارهای از یک چارچوب فلزی با محافظ‌های باکال و پدهای قدامی لب که برای تسکین درد طراحی شده‌اند، استفاده شده است. این پلاک ها فشار گونه و لب و هرگونه فعالیت غیر طبیعی عضلانی اطراف دهان را مختل می کنند. مشکل اصلی پلاک های فانکشنال متحرک، تاثیر آنها است که وابسته به مدت زمان استفاده در روز است. بنابراین با استفاده از دستگاه های ثابت میتوان این مشکل را حل کرده و تاثیر بیشتری را اعمال کرد.

پلاک های دو قلو

پلاک های فانکشنال متحرک به صورت تکی یا متشکل از دو جز طراحی می شوند. نوع دو جزیی آن، برای کمک به اصلاح همترازی فک، به ویژه فک پایین استفاده می شود. دستگاه Twin Block از دو صفحه تشکیل شده است، یکی برای دندان ها و فک بالا و دیگری برای فک پایین. این دو قطعه با یکدیگر موجب می شوند که فک پایین به سمت جلو و در تراز با فک بالا قرار گیرد. کمبود رشد در فک پایین موجب می شود که فک بالا در حالتی جلوتر از فک پایین قرار گیرد. استفاده از پلاک های فانکشنال دو قلو، می توانند به بهبود این شرایط و رشد فک پایین کمک کند.

هربست از جمله دستگاه ها و پلاک های فانکشنال ثابت است که به دندان های مولر متصل می شود. این ابزار شامل یک میله فلزی نازک است که فک بالا و پایین را به هم وصل می کند. این میله قابلیت تنظیم دارد که با استفاده از آن می توان موقعیت فک ها را تنظیم کرد. این میله با اعمال فشار در جهت مناسب موجب می شود، هر دو فک در تراز با یکدیگر قرار گیرند. از هربست معمولا زمانی استفاده می شود که فک پایین به علت رشد کم، دچار تو رفتگی ظاهری باشد. با استفاده از این ابزار می توان فک پایین را در تراز با فک بالا قرار داد.

هربست

 

اکسپندر چهار مارپیچ : از دیگر مشکلاتی که در اثر کاهش رشد فک پایین ایجاد می شود، کاهش قوس فک و دندان هاست. استفاده از پلاک های فانکشنال چهار مارپیچ، با گسترش قوس های دندانی به ایجاد عملکرد طبیعی فک کمک می کند. این کار با فشار ملایم دندان ها به سمت بیرون عمل کرده  تا در نهایت قوس فک را افزایش دهد. معمولاً به افرادی که فک بالایی باریک، بایت متقاطع یا دندان‌های شلوغ دارند، گشادکننده چهار مارپیچ توصیه می‌شود. اما این دستگاه با تاثیر بر موقعیت و افزایش طول فک بالا، باعث تراز شدن و هم راستا شدن فک پایین و بالا نیز می گردد و بنابراین می توان از آن به عنوان دستگاه فانکشنال برای رشد بیشتر فک پایین نیز استفاده کرد.

وسایل کاربردی چگونه کار می کنند؟

شکی نیست که استفاده از پلاک های فانکشنال می تواند در کاهش حتی یک اورجت بسیار بزرگ نیز موثر باشد. با این حال، بحث و جدل در مورد چگونگی عملکرد آنها وجود دارد. بسیاری از متخصصان ارتودنسی معتقدند که استفاده از این ابزار ها تأثیر مستقیم و پایداری بر رشد صورت، به ویژه فک پایین دارند. شواهد نیز نشان می دهد که ابزارهای فانکشنال با ترکیبی از تغییر پوشش بافت نرمی که دندان ها را احاطه کرده، باعث از بین رفتن مال اکلوژن شده و اساس کار آن ایجاد نیروی بین فکی است که موجب تغییر در ساختار و رشد فک ها می گردد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که اساس کار پلاک های فانکشنال مختلف با یکدیگر متفاوت است.

 

آیا پلاک های فانکشنال باعث رشد فک می شوند؟

از قرن نوزدهم مشخص شده است که استخوان می توانند بازسازی و با بارگذاری مکانیکی سازگار شوند. در واقع عوامل محیطی می‌توانند ساختار و اندازه اسکلت را تغییر داده و قالب‌ آن را نیز افزایش یا کاهش دهند. نیروهای مکانیکی که می توانند موجب تغییر استخوان و قالب فک شوند، معمولا در سالهای ابتدایی زندگی و در زمان رشد، بهترین نتیجه را به همراه دارند. مطالعات در این زمینه نشان می دهد که تغییرات سلولی در کندیل و حفره گلنوئید، به طور ویژه در بچه‌های در حال رشد رخ می‌دهد. بنابراین استفاده از دستگاه های و پلاک های فانکشنال اگر در سن مناسب صورت گیرد، می تواند منجر به تغییرات اساسی گردد. رشد کم فک پایین از جمله ناهنجاری های است که می تواند با استفاده از دستگاه های فانکشنال کنترل و درمان شود.

 

نکات مهم هنگام استفاده از پلاک های فانکشنال

همانطور که در پاراگراف های قبل اشاره شد، استفاد از ابزار ها و دستگاه های فانکشنال اگر در سنین کودکی مورد استفاده قرار گیرند، بیشترین نتیجه را در بر خواهند داشت. بنابراین سن مناسب برای استفاده از این پلاک ها معمولا تا 12 سالگی است. مدت زمان استفاده از این دستگاه ها متغیر بوده  و به شرایط کودک بستگی دارد. ولی معمولا زمان استفاده از آنها یک سال است. نکته مهم دیگری که بعد از نصب دستگاه های فانکشنال باید به آن توجه کرد، رژیم غذایی کودک است. استفاده از غذاهای نرم و غیر چسبنده در دوران درمان توصیه می گردد. خوراکی های چسبنده و سفت مانند آدامس، شکلات، هویج و …. می تواند موجب آسیب به دستگاه های فانکشنال شده و روند درمان را با اختلال مواجه کند. همچنین ممکن است در صورت بروز هر گونه مشکل، دوره درمان نیز افزایش پیدا کند.

 

سخن پایانی

ما در این مقاله به بررسی انواع پلاک های فانکشنال برای تحریک رشد فک پایین و چندین موضوع مربوط دیگر پرداختیم. در صورت هرگونه سوال و یا ابهام هم اکنون با همکاران و دوستان ما از وب سایت  خانم دکتر پروین خرازی، در ارتباط باشید.

همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره به مطب دکتر پروین خرازی مراجعه کنید.

ممنون که با ما همراه بودید