عوامل ایجاد کننده رشد زیاد فک پایین

 اختلالات رشد زیاد فک پایین و بالا

رشد زیاد فک پایین یکی از ناهنجاری های ساختاری فک و صورت به شمار می رود که و در نتیجه تغییرات فاحش در مورفولوژی طبیعی و ساختار بافت های نرم و سخت و اسکلت صورت ایجاد می‌شود. اختلالات رشدی ساختارهای ساختارهای جمجمه و صورت و رشد طبیعی فک بالا و فک پایین تاثیر می گذارد.  این عارضه که با نام هیپرپلازی فکی نیزشناخته می شود،  که روی نیمی از فک تاثیر می گذارد و موجب رشد بیش از حد آن می­گردد. به دلایل ناشناخته زنان بیش از مردان تحت تاثیر این ناهنجاری قرار می گیرند. علت این ناهنجاری هنوز شناخته نشده است. با این حال، عوامل ژنتیکی، مشکلات گردش خون، اختلالات هورمونی و ضایعات تروماتیک به عنوان عوامل اتیولوژیک احتمالی مطرح هستند. ما در این مقاله به بررسی این ناهنجاری، عوامل ایجاد کننده و راه های درمانی آن می پردازیم.

ناهنجاری رشد زیاد فک پایین

اندازه فک نقش زیادی در سلامت دندان، ظاهر و سلامت کلی فرد دارد. رشد نکردن فک ممکن است منجر به اختلالاتی مانند TMJ، آپنه خواب و ظاهر نامطلوب به دلیل کج بودن یا بیرون زدگی دندان ها شود. اگر فک بالا یا پایین به اندازه نرمال رشد نکرده باشد، ممکن است منجر به اوربایت، آندربایت، چانه فرورفته، تنفس دهانی یا عدم تعریف فک شود. هیپرپلازی یا رشد زیاد فک پایین باعث افزایش ابعاد استخوان فک در تمام زوایا می‌شود. به طوری که می توان به وضوح بزرگ بودن استخوان را در قسمت پایین صورت مشاهده کرد. این ناهنجاری موجب موجب ایجاد عدم تقارن در صورت شده و زیبایی چهره را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. افزایش رشد فک پایین می تواند در جهت افقی یا عمودی باشد.

فک پروگناتیک یا رشد زیاد فک پایین یکی از جدی‌ترین ناهنجاری‌های فک و صورت است. اگرچه باید تاکید کرد که این اختلال تنها در صورتی به‌عنوان یک اختلال در نظر گرفته می‌شود که به دلیل عدم تعادل زیبایی شناختی ، جویدن، گفتار یا عملکرد اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد. در این حالت ساختار استخوانی فک بالا و فک پایین با یکدگر ناهمسو هستند. پروگناتیسم فک پایین با افزایش رشد بیش از حد، موجب نامتقارن شدن ساختار فک ها می گردد. در این حالت قوس دندانی تحتانی به سمت جلوتر از فک بالا کشیده شده و باعث ایجاد مال اکلوژن کلاس III می‌شود که به آن آندربایت نیز می‌گویند.

افزایش رشد در کلاس 3

تقسیم بندی هیپرپلازی فک پایین

با توجه به اینکه عوامل مختلفی در رشد زیاد فک پایین موثرند، این ناهنجاری به روش های مختلف ظاهر می شود :

• هنگامی که استخوان فک رشد بیش از حد غیر طبیعی (هیپرپلازی فک پایین) را نسبت به فک بالا نشان می دهد که به ناهنجاری کلاس اسکلتی III معروف است.

• زمانی که فک برجسته به دلیل مشکل دندانی باشد، یعنی زمانی که دندان ها با یکدیگر نامرتب هستند.

• هنگامی که بیمار چانه بیش از حد دارد، ممکن است به نظر برسد که فک پایین دارای رشد بیشتری است، اگرچه به طور دقیق، کلاس III نیست.

دقیق ترین راه برای تعیین هر نوع پروگناتیسم استفاده از آنالیز سفالومتری است. این روش شامل ارزیابی قاعده اسکلتی، زوایای صفحه اکلوزال، ارتفاع صورت، ارزیابی بافت نرم و زاویه بندی قدامی دندان است. تشخیص نوع ناهنجاری و شدت آن، می تواند در درمان بهتر، موثر باشد.

هیپرپلازی کاذب فک پایین

در بسیاری از موارد هیپرپلازی فک پایین به صورت کاذب است، در واقع در این حالت فک پایین ظاهرا دارای رشد بیشتری است و بزرگ تر به نظر می رسد، در حالی که اندازه آن نرمال است. در واقع در هیپرپلازی کاذب فک پایین، فک بالا نه تنها در صفحه قدامی خلفی توسعه نیافته است، بلکه در سطح عمودی یا عرضی نیز نقص هایی را نشان می دهد و ظاهری فرورفته به یک سوم میانی صورت بیمار می دهد و فک پایین را برجسته به نظر می رساند، در این حالت هیپوپلازی فک بالا یا کاهش رشد فک بالا اتفاق افتاده است.نتیجه این امر بزرگ تر به نظر رسیدن اندازه معمولی فک پایین می‌شود.

 

عوامل موثر در رشد زیاد فک پایین

رشد زیاد فک پایین همانطور که اشاره شد در دسته ناهنجاری های پیچیده فک و صورت قرار می گیرد. از مهمترین دلایل بروز این ناهنجاری، داشتن زمینه ژنتیکی این بیماری است. اگر فردی در خانواده دارای هیپرپلازی فک پایین باشد، به احتمال زیاد سایر افراد خانواده نیز از این ناهنجاری رنج می برند. بنابراین پروگناتیسم یک ناهنجاری ناشی از علل ژنتیکی در نظر گرفته می شود، اگرچه علت آن هنوز چند عاملی است. بنابراین، ترکیبی از وراثت و محیط می تواند باعث کاهش یا افزایش رشد فک پایین شود. از عوامل محیطی دخیل می توان به عادات دهانی، هیپرتروفی لوزه ها یا آدنوئیدها، از دست دادن زودرس دندان های موقت، تغییرات غدد درون ریز و … اشاره کرد.

بزرگی فک پایین معمولا زمینه ارثی دارد.

درمان هیپرپلازی فک پایین

که بر اساس شدت و نوع رشد فک (افقی یا عمودی) متفاوت است. درمان این ناهنجاری به شدت ساختارهای آسیب دیده و همچنین بررسی جنبه زیبایی بستگی دارد. در مواردی که رشد زیاد فک پایین متوسط ​​تا شدید باشد، روش‌های جراحی بهترین راه درمانی است. جراحی فک پایین موجب رفع توده‌های استخوانی همراه با بازسازی آن می باشد. در برخی موارد پس از انجام جراحی، نیاز است که بافت نرم اطراف استخوان فک نیز، حجیم سازی شود. با این حال بسته به نوع ناهنجاری، درمان های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره شده است.

گزینه های درمان

اصلاح رشد صورت توسط ارتوپدی دندانی می تواند روشی موثر برای رفع ناهماهنگی های اسکلتی فک کلاس III در کودکان در حال رشد باشد. اگر پروگناتیسم در بزرگسالی تشخیص داده شود و بسته به محل وقوع آن، گزینه های درمانی مختلفی وجود دارد:

• برای کلاس III که فقط دندانی است، درمان مشخص شده، ارتودنسی است. در این مورد، درمان زود هنگام رشد فک پایین دارای اهمیت است.

• برای چانه بیش از حد توسعه یافته (یک پروگناتیسم ظاهری، اما بدون مال اکلوژن کلاس II)، درمان شامل منتوپلاستی یا جراحی کاهش چانه است.

• برای مال اکلوژن اسکلتی کلاس III، جراحی ارتوگناتیک ضروری است:

• جراحی دو فک، زمانی که جراح فک و صورت نیاز به مداخله جراحی بر روی استخوان فک پایین و فک بالا دارد.

• جراحی مونو ماگزیلاری، زمانی که جراح فک و صورت فقط بر روی یکی از دو ساختار اسکلتی فک ها عمل می کند.

هنگامی که همان بیمار دارای رشد زیاد فک پایین و هیپوپلازی فک بالا باشد، درمان مشخص شده جراحی ارتوگناتیک هر دو فک است. برای درمان این ناهنجاری، از جراحی دو فک، بیشتر برای موارد زیبایی استفاده می شود تا تعادل بین فک ها ایجاد گردد.

ذکر این نکته ضروری است که در اکثر موارد جراحی پروگناتیسم فک پایین یا کلاس III، انجام درمان ارتودنسی قبل و بعد از جراحی ضروری است. در مرحله اول قبل از جراحی، از ارتودنسی برای آماده سازی بیمار برای جراحی در هنگام جابجایی فک ها در موقعیت برنامه ریزی شده استفاده می شود. مرحله ارتودنسی پس از جراحی با هدف حفظ ارتباط هر دو فک بعد از جراحی و همچنین تنظیم جزئیات اکلوزال دندان ها است. بنابراین این درمان مستلزم همکاری نزدیک متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت است که باید از ابتدا در جنبه های تشخیص و درمان هماهنگ باشند.

در صورت هرگونه سوال و یا ابهام پیرامون نحوه در مان رشد زیاد فک پایین در ارتودنسی  می توانید هم اکنون با همکاران و دوستان ما از وب سایت  خانم دکتر پروین خرازی، در ارتباط باشید.

همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره به مطب دکتر پروین خرازی مراجعه کنید.