عوامل ایجاد کننده رشد کم فک بالا

 رشد کم فک بالا عوامل ایجاد کننده این ناهنجاری

پروگناتیسم  یکی از ناهنجاری های شایع فک و صورت است که در آن فک حالتی بیرون زده دارد. رشد کم فک بالا و فک پایین از دلایل شایع این ناهنجاری به شمار می روند. این ناهنجاری به صورت مادرزادی بوده و بیشتر در کودکان قابل مشاهده و درمان است. رشد کم در فک ها مخصوصا فک بالا علاوه بر ایجاد پروگناتیسم، زیبایی فرد را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین در موارد شدید ممکن است موجب اختلال در تکلم و غذا خوردن شود. ما در این مقاله به عوامل ایجاد کننده رشد کم فک بالا و راه های درمان آن می پردازیم.

کاهش رشد فک بالا

کمبود رشد فک بالا

همانطور که در پاراگراف قبل نیز اشاره شد، عدم رشد مناسب در فک ها از بیماری های شایع صورت و فک به شمار می رود. رشد کم فک بالا حالتی است که در آن بنا به دلایل متعدد که معمولا زمینه ارثی و ژنتیکی دارند، رشد فک در کودک دچار اختلال شده و کمتر از حالت عادی و نرمال است. در این حالت هر دو فک در یک راستا قرار ندارند و تفاوت رشد و اندازه در آنها مشهود است. رشد کم در فک بالا باعث می شود که دندان های فک پایین حالتی بیرون زده داشته باشند و فک پایین جلوتر از فک بالا قرار گیرد. علاوه بر این رشد کم فک بالا، باعث کاهش قوس در فک شده و موجب ایجاد فشار به دندان ها می گردد. در این شرایط دندان ها دچار به هم ریختگی و مال اکلوژن می شوند.

علت رشد کم فک بالا چیست؟

دلایل متعددی در رشد نکردن فک بالا موثرند که در ادامه به مهمترین آنها می پردازیم :

• ژنتیک و وراثت: مهمترین دلیل برای رشد کم فک بالا، دلایل ژنتیکی و ارثی است. بسیاری از افراد به صورت ژنتیکی دارای این ناهنجاری هستند از بدو تولد با این عارضه دست و پنجه نرم می کنند. بسیاری از بیماری های مادرزادی نیز به عنوان یک نشانه یا علامت، کمبود رشد فک بالا را نشان می دهند.

• آسیب های اکتسابی : علاوه بر دلایل ژنتیکی، ممکن است مادر در دوران بارداری، تحت تاثیر آسیب یا عوامل دیگر مانند عفونت ها، مواد شیمیایی مضر و … قرار گیرد که این عوامل بر رشد جنین تاثیر بگذارد.

• عادت های غلط دهانی : یکی دیگر از عوامل موثر در رشد کم فک بالا در کودکان و نوزادان، داشتن عادت های بد دهانی است. این عادات شامل دندان قروچه، تنفس دهانی، مکیدن انگشت شست، مکیدن اشیا یا اسباب بازی ها، استفاده مداوم از پستانک و … می باشند و می توانند رشد فک و قوس دندانی و فکی را در کودکان در حال رشد تحت تاثیر قرار دهند. این حرکات ممکن است ساختار اسکلتی و قالب فک را تغییر داده و موجب کاهش رشد آن شوند. علاوه بر این داشتن این عادت می تواند سبب به هم ریختگی دندان ها نیز گردد.

درمان کمبود رشد فک بالا

برای درمان کاهش رشد فک بالا، مراجعه به متخصص ضروری است. این ناهنجاری بر عکس رشد کم فک پایین که با رشد کودک تا حد زیادی به صورت خود به خودی درمان میشود، بدون  دخالت درمان های موثر، بهبود نمی یابد. همچنین ممکن است با افزایش رشد و سن کودک، بیشتر مشخص شده و ظاهر و زیبایی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. استفاده از ارتودنسی متحرک و جراحی دو راه درمانی برای این عارضه هستند. در جراحی، فک  کودک با استفاده از روش های جراحی دچار تغییر شده و که در نهایت موجب گسترش کام و افزایش سایز فک بالا می گردد. در روش های ارتودنسی نیز با استفاده از اکسپندر و سایر ابزار های مرتبط، می توان تا حد زیادی این ناهنجاری را درمان کرد.

تشخیص رشد کم فک بالا

کودکانی که دارای این ناهنجاری هستند، در بسیاری از موارد از روی ظاهر قابل تشخیص اند. عدم قرار گیری دندان های فک بالا و پایین بر روی هم ساده ترین راه تشخیص این ناهنجاری است. در این حالت دندان های فک بالا عقب تر از دندان های فک پایین قرار می گیرند. اما در مواردی که رشد کم فک بالا غیر محسوس است، تشخیص آن با استفاده از عکس های رادیوگرافی صورت می گردد.

استفاده ار اکسپندر

درمان رشد کم فک بالا با ارتودنسی متحرک

دستگاه ارتودنسی متحرک، ابزاری است که فرد می تواند آن را از دهان خارج کند و به صورت ثابت به دندان ها متصل نیست. برای بسیاری از ناهنجاری ها مانند به هم ریختگی شدید دندان ها معمولا از ارتودنسی ثابت استفاده می شود. اما برای درمان ناهنجاری های فک، از ارتودنسی های متحرک و گاها خارج دهانی استفاده می شود. از مهمترین ابزار های ارتودنسی که برای درمان کوچکی فک بالا به کار میروند می توان به اکسپندر ها اشاره کرد. قبل از توضیح استفاده از این ابزار ارتودنسی نیاز است که با ساختار فک بالا آشنا شویم.

ارتودنسی برای درمان کمبود رشد فک بالا

 

فک بالا هنگام تشکیل از به هم پیوستن دو استخوان مجزا تشکیل می گردد. هنگامی که فرد در دوران کودکی قرار دارد، انعطاف استخوان فک بسیار زیاد است. اگر کودک مبتلا به رشد کم فک بالا باشد، می توان با استفاده از ابزار های ارتودنسی که درون کام بالا قرار می گیرند، موجب ایجاد فاصله بین دو استخوان تشکیل دهنده فک شد. در این حالت با ایجاد فاصله بین این دو استخوان، عرض کام و فک کودک افزایش می یابد. همچنین فاصله ایجاد شده نیز با استخوان سازی پر می شود. بدین ترتیب کوچکی فک بالا تا حد زیادی کنترل  و درمان می شود.

دستگاه های ارتودنسی برای درمان ناهنجاری رشد کم فک بالا

همانطور که در پاراگراف قبل نیز اشاره شد، استفاده از اکسپندر ها مهمترین راهکار درمان ارتودنسی برای رشد کم فک بالاست. پلاک های متحرک پیچ دار، به صورت صفحاتی در کام بالا نصب می شوند که داری پیچ تنظیم  هستند. تنظیم این پیج توسط متخصص ارتودنسی صورت می گیرد. با تنظیم پیچ فشار مناسبی به فک، دندان ها و استخوان فک بالا وارد شده که موجب افزایش عرض آن می گردد. این ابزار ها معمولا برای افزایش کام و رشد عرضی فک بالا مورد استفاده قرار می گیرند. برای رشد طولی و قرار گرفتن فک بالا در موقعیت مناسب خود، استفاده از دستگاه های ارتودنسی خارج دهانی توصیه میشود. فیس ماسک و چانه بند ارتودنسی برعکس از دیگر ابزار های ارتودنسی برای درمان این ناهنجاری هستند.

دستگاه ارتودنسی خارج دهانی

 

از دستگاه های ارتودنسی خارج دهانی برای کنترل  رشد کم فک بالا، چین کاپ برعکس است. این دستگاه به صورت کاپ روی چانه قرار می گیرد و با اعمال فشار بر روی فک شده و آن را به جلو می کشد. دستگاه کلاه چانه معکوس شامل یک صفحه قابل جابجایی است که از طریق الاستیک ها به قلاب های پروجکشن عمودی در دهان متصل می شود. این وسیله برای درمان ترکیب رتروگناتیک ماکسیلر و مالو کلاسیسیسم پروگناتیسم فک استفاده می گردد. فیس ماسک نیز با اعمال فشار به زبان و استفاده از نیروی آن، به افزایش رشد فک بالا به سمت جلو کمک کند.

سن مناسب برای درمان

استفاده از این دستگاه ها برای درمان رشد کم فک بالا، معمولا تا قبل از سن بلوغ دارای تاثیر بیشتری است. بنابراین سن کودک یک عامل مهم برای درمان این ناهنجاری محسوب می شود. بهترین سن برای درمان ناهنجاری های فک با روش های مختلف( جراحی و ارتودنسی ) در سنین کودکی و معمولا بین 8 تا 10 سال است. در این سن بافت استخوان ها دارای انعطاف بیشتری است و جوش خوردن و یا تغییر آن راحت تر صورت می گیرد.

 

سخن پایانی

ما در این مقاله به بررسی عوامل ایجاد کننده رشد کم فک بالا و چندین موضوع مربوط دیگر پرداختیم. توصیه می شود برای پیشگیری و شناسایی هرچه دقیق تر مشکلات احتمالی در این فرایند بلوغ و هرگونه سوال و یا ابهام  هم اکنون با همکاران و دوستان ما از وب سایت  خانم دکتر پروین خرازی، در ارتباط باشید.

همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره به مطب دکتر پروین خرازی مراجعه کنید.

ممنون که با ما همراه بودید