انحراف فک پایین علت ها و درمان در ارتودنسی

انحراف فک پایین

یکی از انواع مال اکلوژن شایع است که با عدم تقارن صورت و چانه و انحراف خط وسط دندان مشخص می شود. انحرافات فک پایین یکی از عوامل اساسی موثر بر جذابیت چهره به ویژه از نظر زاویه فک و چانه است. درمان این ناهنجاری معمولا با رویکردهای ارتودنسی یا ارتوگناتیک  بر اساس میزان و علت انحراف انتخاب می­شوند. عدم تقارن صورت یکی از سخت ترین و چالش برانگیزترین ناهنجاری های دندانی در درمان ارتودنسی است. عدم تقارن اسکلتی اغلب به دلیل تغییرات در مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) ایجاد می‌شود و معمولاً در فک پایین مشاهده می‌شود که تکیه‌گاه اسکلتی را برای بافت‌های نرم پایین صورت تشکیل می‌دهد. اکثر عدم تقارن ها منجر به رشد نامتقارن فک پایین می شود.

انحرافات فک

رشد بیش از حد فک پایین به صورت یکطرفه یا نقص قدامی خلفی فک پایین، یا ترکیبی از این دو معمولاً منجر به ایجاد ناهنجاری‌های دندانی کلاس III می‌شود. مطالعات نشان داده اند که وجود علائم اختلال گیجگاهی فکی (TMD) مانند ایجاد صدا، درد مفاصل و جابجایی دیسک مفصلی در بیمارانی که عدم تقارن فک پایین را نشان می دهند، بیشتر است.

پیچیدگی انحرافات فک پایین

تعداد بیماران ارتودنسی با انحراف فک پایین و عدم تقارن صورت اخیراً افزایش یافته است. انحراف فک زمانی رخ می دهد که ساختار اسکلتی فک در جای معمول خود قرار نگرفته باشد و به طور محسوس و یا غیر محسوس به سمت چب یا راست صورت متمایل باشد. در این حالت دهان و لب فرد به جای اینکه به صورت قرینه در محور عمودی صورت باشد، در یک طرف صورت قرار می گیرد. این ناهنجاری علاوه بر اینکه زیبایی چهره را بسیار تحت تاثیر قرار می دهد، مشکلاتی مانند عدم تنفس صحیح، اشکال در صحبت کردن و بلع را نیز به همراه دارد.

عکس رادیولوژی از فک دارای انحراف

تشخیص و درمان بیماران کلاس III با عدم تقارن صورت و یا انحراف فک پایین نسبت به سایر ناهنجاری های فک پیچیده‌تر است. درمان مال اکلوژن همراه با انحراف فک پایین مهم است زیرا با رشد کودک میزان انحراف و مال اکلوژن بدتر می شود. بیماران کلاس III اسکلتی اغلب با عدم تقارن صورت یا انحراف خط میانی همراه هستند و برخی در نهایت نیاز به درمان ارتودنسی جراحی دارند.

دلایل ایجاد عدم تقارن فک پایین

عدم تقارن صورت اغلب در یک سوم پایینی صورت قرار دارد. در نتیجه، اصلاح ناهنجاری های دندانی صورت اغلب شامل از بین بردن این انحراف و عدم تقارن است. انحراف فک پایین در طولانی مدت منجر به تغییر زاویه و حالت دندان ها شده و موجب تغییر در بافت نرم صورت و فک نیز می گردد. دلایل متعددی برای انحراف فک پایین وجود دارد که در زیر به آنها اشاره شده است :

کمبود رشد فک پایین: انحراف فک پایین می تواند ناشی از کمبود رشد استخوان فک پایین باشد. در این مورد، فک پایین به دلیل کاهش رشد، تغییرات دژنراتیو یا تروما و آسیب دچار انحراف می شود. کاهش رشد اغلب در نتیجه یک ناهنجاری مادرزادی یا رشدی رخ می دهد. میکروزومی همی فاسیال و سندرم پری رومبرگ دو نمونه از این قبیل هستند که موجب کاهش رشد بافت سخت و نرم در فک پایین شده و باعث عدم تقارن فک می گردند. ناهنجاری های اکتسابی مانند استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید پیشرونده نیز ممکن است باعث انحطاط کندیل شده و منجر به کاهش طول فک پایین از طریق تحلیل کندیل شود. این شرایط باعث کاهش استخوان فک و همچنین کاهش برجستگی فک پایین می شود. ضربه به کندیل فک پایین یک نقص اکتسابی است که هنگام ارزیابی عدم تقارن صورت باید در نظر گرفته شود. شکستگی های کندیل و گردن می توانند ارتفاع راموس را کاهش داده و انحراف فک پایین را ایجاد کنند.

انحراف فک جزیی

رشد بیش از حد : علاوه بر کمبود رشد، رشد بیش از حد استخوان فک نیز می تواند موجب انحراف فک پایین گردد. افزایش رشد یک طرفه اغلب باعث انحراف محور استخوانی و دندانی می شود. پروگناتیسم یک طرفه منجر به انحراف در بردار افقی صورت  می گردد. این رشد بیش از حد باعث ایجاد مال اکلوژن کلاس III در دندان نیش و مولر می شود. هیپرپلازی کندیل یک طرفه به عنوان کشیدگی فک یا هیپرپلازی فکی طبقه بندی می شود.

کشیدگی فک : کشیدگی فک با افزایش طول کندیل و راموس همراه است و از عمده دلایل انحراف فک پایین به شمار می رود. در این مورد یک طرف فک دچار رشد و کشیدگی بیشتری است، در حالی که با پروگناتیسم همراه نیست. تغییرات ناشی از رشد بیش از حد کندیل منجر به انحراف چانه می شود.

هیپرپلازی همی فکی : هیپرپلازی همی فکی بزرگ شدن یک طرف فک پایین شامل کندیل، گردن، راموس و بدن است. در این حالت ناهماهنگی عمودی  فک پایین از نظر بالینی مشهود است زیرا افزایش رشد فک باعث ایجاد خمیدگی به سمت پایین در صورت می شود.

تشخیص انحراف فک پایین

در موارد شدید انحراف فک پایین، معاینه فیزیکی و ظاهری بسیار واضح است. اما در موارد خفیف نیاز به تصویر برداری با اشعه ایکس می باشد. معاینه باید جزئیات ناهنجاری دندانی صورت و تأثیر عدم تقارن بر روی اسکلت، دندان و بافت نرم را نشان دهد. تصویربرداری نقش ارزشمندی در ارزیابی عدم تقارن اسکلتی صورت و فک دارد. با استفاده از تحلیل فیلم های اشعه ایکس  می توان به راحتی به توصیف تغییرات آناتومیک مرتبط با عدم تقارن صورت پی برد. عدم تقارن ها و انحراف شدید فک ممکن است مستلزم مطالعات تصویربرداری اضافی، از جمله توموگرافی کامپیوتری (CT) و بازسازی های سه بعدی باشد.

علائم انحراف فک پایین

انحراف فک پایین همانطور که اشاره شد، دارای درجات مختلفی از خفیف تا شدید می باشد. در موارد شدید ظاهر و چهره فرد نشان دهنده انحراف است. برای تشخیص موارد خفیف بررسی علائم حائز اهمیت است. موارد زیر می‌توانند از علائم کج بودن و انحراف فک باشند: درد در ناحیه مفصل فک، درد در شانه یا پشت آن، درد در شقیقه، تنگ بودن فک، تغییر کردن فرم صورت، صدا دادن فک هنگام غذا خوردن و یا صحبت کردن، به هم ریختگی دندان ها، مشکل در تنفس  و نفس کشیدن با دهان، جویدن و گاز گرفتن لپ ها هنگام غذا خوردن و غیره.

 درمان انحراف فک پایین

درمان انحراف فک پایین با استفاده از روش های جراحی و غیر جراحی انجام می گیرد. در روش های جراحی، استخوان فک تحت جراحی و برش قرار گرفته و در موقعیت مناسب قرار می گیرد. درمان غیر جراحی انحراف فک پایین با استفاده از ارتودنسی انجام می شود. در این روش فک بدون جراحی و عمل تهاجمی، در موقعیت مناسب خود قرار می گیرد. این عمل با استفاده از بریس ها و اعمال فشار در جهت مناسب، موجب کاهش انحرافات فک شده و آن را در موقعیت تراز قرار می دهد.

ارتودنسی ارتوگناتیک

در بسیاری از موارد، درمان با استفاده از هر دو روش ارتودنسی و عمل جراحی امکان پذیر است. مهارت های هر دو متخصص ارتودنسی و جراح فک از ابتدای برنامه ریزی تا تکمیل دوره درمان برای رفع کامل انحرافات فک لازم است. در این روش، ابتدا فرد تحت درمان ارتودنتیست قرار می گیرد و بعد عمل جراحی برای از بین بردن انحراف، صورت می گیرد. در بعضی از موارد نیز پس از جراحی از ارتودنسی استفاده می شود تا به هم ریختگی دندان و تراز نبودن آنها درمان شود.

 

ما در این مقاله به بررسی علل انحراف فک پایین و درمان در ارتودنسی پرداختیم. در صورت هرگونه سوال و یا ابهام  هم اکنون با همکاران و دوستان ما از وب سایت  خانم دکتر پروین خرازی، در ارتباط باشید.

همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره به مطب دکتر پروین خرازی مراجعه کنید.

ممنون که با ما همراه بودید.